ภาวะลำไส้รั่วซึม (Leaky Gut Syndrome)

ภาวะลำไส้รั่วซึม (Leaky Gut Syndrome)

หากคำกล่าวที่ว่า ดูช้างให้ดูที่หาง ดูนางให้ดูที่แม่ เป็นคำกล่าวสุภาษิตโบราณเชย ๆ ที่ยังใช้ได้ดีแล้วละก็ ลำไส้ของมนุษย์เราก็เปรียบเทียบได้กับรากของต้นไม้ดี ๆ นี่เอง เพราะรากของต้นไม้ที่ดีก็จะดูดซึมสารอาหารดี ๆ สู่ลำต้น และส่งผลให้ดอก ใบ ผล เจริญเติบโตงอกงาม ในทางตรงกันข้ามหากรากของต้นไม้นั้นเน่าแล้วไซร้อย่าหวังที่จะได้เห็นการเจริญเติบโตอย่างแข็งแรงในระยะยาว

ลำไส้ของมนุษย์เราก็เฉกเช่นเดียวกัน มันทำหน้าที่ที่สำคัญในการดูดซึมสารอาหารต่าง ๆ ที่เราบริโภคเข้าไปสู่ร่างกาย และยังทำหน้าที่สำคัญในการเป็นปราการแบ่งแยกสิ่งแวดล้อมภายนอกและภายใน คัดกรองสารพิษหรือสารเคมีต่าง ๆ ไม่ให้เข้าสู่ร่างกายของเราอีกด้วย เปรียบเหมือนเป็นตม. ที่สนามบิน อาหารที่เราทานผ่านปากเข้าไปก็เหมือนกับเครื่องบินที่บินผ่านเข้าน่านฟ้าประเทศนั้น ๆ แต่ผู้โดยสารในเครื่องบินลำนั้นจะเข้าประเทศนั้นได้หรือไม่ก็ขึ้นอยู่กับว่าสามารถผ่านการตรวจตราที่ตม. ได้หรือไม่นั่นเอง

หากลำไส้เกิดทำงานผิดพลาดไม่สามารถแยกแยะการดูดซึมหรือคัดกรองสารอาหารหรือสารพิษต่าง ๆ ในการเข้าสู่ร่างกายก็จะเกิดปัญหาตามมาได้ ซึ่งเราเรียกภาวะความผิดปกติแบบนี้ว่า Leaky Gut Syndrome ซึ่งเราจะเรียกว่าลำไส้รั่วก็ไม่น่าจะใช่ เพราะฟังดูคล้ายลำไส้เป็นรูทะลุ (ซึ่งแบบนี้ต้องไปให้หมอศัลยกรรมทำการผ่าตัดเย็บซ่อมรูโดยด่วน มิฉะนั้นอาจถึงขั้นเสียชีวิตได้) หรือจะเรียกว่าลำไส้ซึมก็ไม่เชิง (เพราะฟังดูคล้ายลำไส้มีอาการทางจิตไปเสียแบบนั้น) เอาเป็นว่าหมอขอเรียกภาวะนี้รวมกันว่า ภาวะลำไส้รั่วซึม เลยดีกว่าแล้วกันน่าจะสื่อความหมายได้ตรงประเด็นที่สุด ภาวะนี้จัดเป็นภาวะการทำงานผิดปกติอย่างหนึ่งของลำไส้ (Functional change) ที่ยังไม่ได้จัดว่าเป็นโรค (Disease) ซึ่งพบว่าก่อให้เกิดปัญหาเรื้อรัง หรือความผิดปกติอื่น ๆ หลายอย่างที่หลายคนคาดไม่ถึง

พยาธิสภาพของภาวะลำไส้รั่วซึมนี้ เกิดจากเซลล์ผนังลำไส้ซึ่งปกติเรียงตัวชิดติดกันอย่างเหนียวแน่น เหมือนกำแพงเมืองจีน เกิดการอักเสบของเซลล์ ทำให้เซลล์บวม ส่งผลให้การดูดซึมสารอาหารในภาวะปกติแย่ลง เจ้าตัวจึงอาจมีอาการขาดสารอาหารบางชนิดได้ และที่สำคัญก็คือ รอยต่อระหว่างผนังเซลล์ (TIGHT JUNCTION และ GAP JUNCTION) ที่ปกติจะเป็นตัวล็อคเซลล์ไว้ด้วยกันเพราะเซลล์บวมอักเสบนั่นเอง ก็เกิดปัญหาในการแยกออกจากกัน และเกิดเป็นช่องว่างทำให้สารพิษ หรือสารเคมีต่าง ๆ ซึ่งปกติไม่เคยผ่านเข้าได้ ก็สามารถเล็ดลอดเข้าสู่ร่างกายเรา และทำให้เกิดอาการของสารพิษตกค้างสะสมในเซลล์ของร่างกาย ส่งผลให้เซลล์ร่างกายทำงานแปรปรวน เช่น

• อาการเหนื่อย 
• อ่อนเพลีย 
• สมองมึนงง 
• ฮอร์โมนผิดปกติ

หรือสารเหล่านั้นอาจจะไปกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันของเราจนทำให้ระบบภูมิคุ้มกันแปรปรวน เกิดเป็นผื่นแพ้ ผื่นไร้สาระ หรือผื่นแพ้เครื่องสำอางต่าง ๆ ทั้ง ๆ ที่เคยใช้เครื่องสำอางนั้นอยู่เป็นประจำมาก่อน ผื่นสิวเรื้อรังในวัยผู้ใหญ่ที่รักษาไม่ค่อยหายขาด หรือแม้กระทั่งระบบภูมิคุ้มกันทำงานผิดพลาด ไปทำร้ายทำลายตัวเอง กลายเป็นโรคในระบบภาวะภูมิคุ้มกันทำลายตัวเอง (Autoimmune disorder) เช่น Systemic Lupus Erythematosus(SLE) โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ เป็นต้น ซึ่งโรคหลายอย่างแบบนี้ ทางการแพทย์แผนปัจจุบัน ก็ยังไม่ทราบแน่ชัดว่าเกิดจากสาเหตุอะไรแน่นอน และการรักษาก็ยังได้แค่ระงับหรือทุเลาอาการ และยังไม่มีวี่แววว่าจะหาวิธีใดรักษาให้หายขาดได้

แต่ในทางศาสตร์ชะลอวัยเชื่อว่า โรคทั้งหลายที่ได้กล่าวข้างต้นนี้ น่าจะมีต้นเหตุของภาวะลำไส้รั่วซึมไปเกี่ยวข้องด้วย เพราะเมื่อทำการรักษาภาวะลำไส้รั่วซึมนี้ให้ดีขึ้น ก็พบว่าอาการของโรคทั้งหลายดังกล่าวข้างต้นก็ทุเลาขึ้น หรือลดความรุนแรงของโรค และการใช้ยาของแพทย์แผนปัจจุบันลง โดยที่ไม่ได้เปลี่ยนการรักษาแบบเดิม ๆ เลย นอกจากโรคหรืออาการดังกล่าวข้างต้นแล้ว เรายังพบว่าโรคหรือภาวะเพิ่มเติมต่อไปนี้ที่อาจเกี่ยวข้องกับภาวะลำไส้รั่วซึมได้ด้วยเช่นเดียวกัน ได้แก่ 

• ภาวะผื่นผิวหนังอักเสบคล้ายรังแค (Seborrheic dermatitis) 
• โรคอ้วน 
• โรคหอบหืด 
• สมาธิสั้น 
• Multiple sclerosis
• Addison’s disease

สิ่งที่น่าแปลกก็คือ สถานที่เกิดเหตุที่น่าจะมีส่วนเกี่ยวข้องที่สำคัญ ก็คือลำไส้นั้น ไม่ค่อยจะแสดงอาการชัดเจนเท่าไรนัก อย่างมาก ก็แค่